Darvas’ın Kutu Teorisi

Piyasanın hain sularında gezinmeye yardımcı olmak için gereken tüm araç ve teknolojilere sahip bile olsak, çoğumuz için karlı yatırım yapmak sinir bozucu bir şekilde zor. Piyasalara 24 saat erişim imkânı olması, günün her saati finansal haberlere erişebilmemiz, durmadan yeni göstergelerin geliştirilmesi, akıllı telefon uygulamaları vs. ile hisse senedi alım satımı yapabilmemiz bizim hala istediğimiz kadar karlı yatırımcı yapmıyor.


Tam zamanınızı borsa ya da başka bir yatırım aracına ayırabilecek kadar sürekli karlı yatırım yapabilmek belki tüm yatırım sevenlerin hayalidir (fenada olmaz hani belki bazılarımız için). Genelde olan ise "biraz kazanırız / biraz daha kaybederiz" ve ara sıra yaptığınız nefes kesici başarılar ile avunarak sinir bozucu kayıplarla yatırım yapmaya (örneğin hisse alıp-satmaya) devam ederiz.
Belki pazarın geçmiş fiyat davranışlarını incelemek, daha iyi al-sat kararları vermek için kullanabileceğiniz ortak temalar veya kalıplar bulmamıza yardımcı olabilir. Bu yüzden ben başkaları tarafından yazılmış kitapları okurum, deneyimlerinden faydalanıp kendi modelimi geliştirmeye çalıştırırım. İşin aslı Darvas’ı biraz da bu yüzden seviyorum. Wall Street (bunu İMKB diye okuyabilirsiniz) içerisinden olmayan; aracı kurumda/bankada çalışmayan veya onlardan akıl almayan birisi olduğu için seviyorum. Tabi kendi hayallerinin çok ötesinde yakaladığı başarı da beni etkiliyordur herhalde.

Nicolas Darvas
Nicolas Darvas, Nazilerin Avrupa'yı ele geçirmeye başlamış olduğu dönemde Macaristan'dan çıkmayı başarmış. 1950'lere gelindiğinde, o ve kız kardeşi ABD'deki en yüksek ücretli dans takımlarından birinin yarısını oluşturuyormuş.

Bir gün, birkaç kulüp sahibi, gelip gece kulübünde performans gösterecek olursa, ona hisse vermeyi teklif etmiş. Ona Toronto'daki kulüplerinden birinde bir performans için Kanada madencilik şirketinden 3.000 dolarlık hisse teklif etmişler.

Darvas aldığı ve unuttuğu hisseleri birkaç ay sonra kontrol ettiği zaman 8000 dolardan fazla kazandığını keşfetmiş. Bu ilk kâr tamamen şansa bağlı olmasına rağmen, Darvas’ın hisse senedi piyasasına hayatı boyu süren bir hayranlık duymasına yol açmış.

Ne yazık ki, bu ilk başarıyı takiben Darvas, başlangıçtaki bir yatırımcının yapabileceği her hatayı yaparak uzun bir süre para kaybetmiş. Darvas’ın yaptığı yanlışlar ya da edindiği deneyimler (belki okumak size de iyi gelir):

1-Tüyolara (dedikodulara) göre alım-satım yapmak: Darvas, tanıdığı herkese borsa ve hisse senetleri hakkında sorular sormaya başlıyor ve o kişilerin tavsiyelerine göre alım satım yapmaya başlıyor. Sonuç maalesef hüsran. 

2-Aracı kurumunun ve Borsayla ilgili gazetelerin/dergilerin/programların  tavsiyelerine göre karar vermek: Darvas, madem etrafımdakiler bilmiyor ben de “uzman”lara sorarım diyor. Brokerlar, gazeteler, dergiler vs. ne varsa hepsini dinliyor/okuyor ve onların tavsiyelerine göre karar veriyor. Sonuç maalesef hüsran.

3- Çok fazla alım-satım yapmak: Darvas, elindeki hisse birazcık değerlenince hemen satıyor ve yeni hisse alıyor. O kadar çok alım-satım sonucunda bir gün daha önce aldığı bir hisseyi unuttuğunu fark ediyor. 11 ay önce alıp unuttuğu hissenin yaklaşık %50’i değer kazandığını fark ediyor (aldığı en önemli derslerden biri bu. Çok fazla alım satım yapmak yerine, değeri artan hisselere sımsıkı tutunmak).

4- Sadece temel analize güvenmek: Darvas artık yükselen hisseleri hemen satmamayı öğrenmişti, fakat bilmediği bir yer hala vardı. Hangi hisse yükselecekti? Temel analiz öğrenmeye karar verdi. Temel analiz çalışırken Darvas bir yandan da hisselerin  sektörel olarak yükseldiğini keşfediyor. Temel analize göre inceleme yaparken, çelik sektörünün değerlendiğini fakat hala bir hissenin fiyat/kazanç oranının düşük kaldığını fark ediyor. Kısaca deyim yerindeyse malı mülkü satıp bu hisseyi alıyor. Sonuç maalesef hüsran.

Sonuç olarak, kayıplar zamanla büyüdü ve büyüdü.

Darvas için, yaşadığı ilk kayıplar bereketli bir ders alanı oldu ve kendi yöntemini geliştirmeye karar verdi.

Techno-Fundamentalist Yöntem
Darvas, kolay vazgeçen bir kişi değil. Muhtemel dans sebebiyle edindiği spor ve sanat terbiyesinden kaynaklanıyor. Kolay vazgeçen birisi olsa 36.000 doları 3 yıl içinde 2 milyon dolardan fazla hale getirecek yeni bir al-sat yöntemi geliştirmezdi herhalde
Borsa yokuş aşağı koşarken, (yani hisselerin büyük bir bölümü değer kaybederken), bir hissenin düzenli olarak yükseldiğini keşfediyor Darvas. O hisseden alıyor ve aldıktan sonra hisse yükselmeye devam ediyor. Hisseyi satıp parasını almamak için Darvas kendisiyle adeta kavga ediyor. En sonunda (5 hafta sonra) hisseyi satıyor ve önceki alım-satımdaki zararının yaklaşık yarısını telafi etmeyi başarıyor.

Daha sonra benzer şekilde, yani önemli şekilde artış gösteren hisseleri inceliyor ve kendi kutu (bant) teorisini geliştiriyor. Kutu içerisinde hareket eden hisselerin, kutu dışarısına çıktığı zaman hızlı bir şekilde yükseldiğini keşfediyor. Çoğu yerde aşağıda bahsedeceğim 3 gün kuralına göre Darvas’ın kutularını çizdiği söyleniyor (ben kitabı okuduğum zaman 3 gün diye bir kural görmedim, ben mi eksik okudum?!?!?. Bence 3 gün kuralına takılmayın, mantığı anlayın):

Üst Sınır: Hisse yükselmeye başladıktan sonra, herhangi bir günde gördüğü en yüksek seviyeyi izleyen 3 gün süresince geçemezse kutunun üst sınırı belirlenmiş oluyor.

Alt Sınır: Üst sınır belirlendikten sonra Darvas hissenin bir miktar gerilemesini bekliyor (bu normal, sizin de bildiğiniz gibi hisseler çok nadiren dimdik yukarı doğru gider). Hisse herhangi bir günde gördüğü en düşük seviyenin altına izleyen 3 gün boyunca inmezse kutunun alt sınırı belirlenmiş oluyor.

Darvas, hisse kutunun üstüne hacimle desteklenerek çıkınca alıyor . Eğer kutuya geri dönerse pozisyonunu kapatıyor. Hisse yukarıdaki kutunun içine girince bekliyor. Eğer o kutudan aşağı inerse pozisyonunu kapatıyor (stop-loss). Eğer o kutudan yukarı çıkarsa pozisyonunu büyütüyor. Çok mu basit! BİST için uygun değil mi? Aşağıda 10 tane örnek var. İşin aslı daha çok örnek var ama amacım mantığı anlatabilmek.

AKENR

ALGYO

ASELS

BJK

CRFSA

İPEKE

LOGO

SASA

THY

VESTL

Darvas’ın bu arada dansçı olduğunu unutmayın lütfen. Neden bunu söylüyorum. Yukarıda bahsettiğim hataları yapmamasında dansçı olmasının çok faydasını görüyor. Dünyayı dolaşırken al-sat emirlerini brokera telgraf aracılığıyla iletiyor ve Wall Street dedikodularını vs.yi duymadan yaşıyor (hatta turne dönüşleri sistemini uygulamakta zorlanıyor).

Benim uyguladığım yöntemin gelişiminde Darvas’ın çok büyük etkisi olmuştur. Umarım sizin de kendi yönteminizi geliştirmede faydası olur. Bu arada Darvas’ın zamanında günümüzde kullanılan indikatörler yoktu. Acaba olsa, Darvas sadece 2 milyon dolarcık mı (tabi o zamanın 2 milyonu bugünün parası ile kaç milyon dolar eder bilmiyorum) kazanırdı yoksa daha fazla mı?

Not: Görseller, “Matriks” programı kullanılarak üretilmiştir.

Sayın KıvanÇ'nin yayınladığı formüle ulşamak için buraya tıklayabilirsiniz.